bezieling

Wanneer een kunstenaar zegt: als ik water schilder, dan word ik water, wanneer ik een rots schilder, dan word ik de rots, dan krijg ik meestal een beetje jeuk. Fabienne Verdier zegt zulke dingen, maar gelukkig bewaarde ze die opmerkingen voor het laatst van de afgelopen donderdag uitgezonden documentaire bij AVRO’s Close up. In de aanloop naar deze opmerkingen zien we een portret van passie en vechtlust van een avonturier die het interieur van haar ziel spiegelt aan de waarheid om haar heen. Het levert haar een reis op die haar in alle eenzaamheid 10 jaar in China doet belanden en daar studeert bij oude kalligrafiemeesters. Na omzwervingen is ze terug in Frankrijk en maakt nu monumentale schilderwerken die bezield zijn met aardse levenskracht. Een prachtige vrouw met een systematische en analytische manier van werken die je niet zou verwachten bij de woeste erupties die zich tonen in het werk. Denk aan de Golf van Hokusai, Antonio Tapies, Barnett Newmann en meesterlijke kalligrafie en je komt in de buurt van Fabienne Verdier. Bekijk de uitzending hier: http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1403844

the act of killing

Het is één van bloederigste bladzijdes uit de geschiedenis van het land, maar gek genoeg een die buiten Indonesische grenzen altijd sterk onderbelicht is gebleven. Nadat het leger in 1965 middels een militaire coup aan de macht komt, begint een grootschalige vervolging van de oppositie. Deze mensen werden door het leger als communisten bestempeld en één voor één afgevoerd naar kampen. Onder leiding van lokale gangsters roeiden de zogenaamde doodseskaders minstens één miljoen van deze vermeende communisten uit. Documentairemaker Joshua Oppenheimer deed ruim tien jaar onderzoek naar deze doodseskaders en hun slachtoffers.

Het bijzondere aan The Act of Killing is dat juist niet de slachtoffers aan het woord worden gelaten, maar de daders. Het is haast onvoorstelbaar, maar de sadistische kampleiders lopen nog altijd vrij rond in het land. Sterker nog, ze genieten zelfs de nodige aanzien in de samenleving en worden neergezet als rolmodellen voor de jeugd. In het kader van de documentaire wordt hen gevraagd om hun ervaringen als kampleiders te verfilmen in elk genre dat ze willen. Zo komen er klassieke filmnoir- en gangsterscènes voorbij, maar ook westernscènes en uitbundige musicalnummers. De film die de kampleiders maken is echter vooral een middel voor Oppenheimer om hen in het dagelijks leven te kunnen volgen. Dit levert een aantal vreemde taferelen op, die je af en toe de mond doen openvallen van verbazing. Wanneer Anwar Congo (de hoofdpersoon in kwestie) voor in beeld verschijnt, heeft hij met zijn spierwitte pluizige haar en kleurrijke outfit op het eerste gezicht wel iets weg van Nelson Mandela. Het is moeilijk voor te stellen dat achter zijn pretoogjes en rimpelige gezicht een seriemoordenaar schuilgaat, totdat hij een stuk ijzerdraad en een houten plank tevoorschijn haalt. Vervolgens geeft Congo een demonstratie van de meest effectieve manier om een communist te executeren. Hij had de methode opgepikt uit een oude gangsterfilm en begon hem te gebruiken omdat het minder rommel gaf om op te ruimen. Op deze manier heeft de man in slechts een paar jaar tijd honderden, zo niet duizenden mensen om het leven gebracht. Gelukkig biedt het naspelen van de gebeurtenissen toch nog enige vergelding. Wanneer Congo later in de film zelf in positie van de slachtoffer wordt gezet, dringt het besef opeens door. De catharsis is helemaal compleet wanneer hij een van de locaties bezoekt en letterlijk ziek wordt van wroeging.

De laconieke manier waarop de kampleiders hun verhaal doen, alsof het de normaalste zaak van de wereld is, is ronduit angstaanjagend. Voor hen gaat het leven dan ook gewoon door. Al snel blijkt dat dictatuur en corruptie nog steeds aan de orde van de dag zijn. Op openlijke wijze perst een van de kampleiders voor het beeld van de camera een winkelier af en koopt hij de arme bevolking om om op zijn politieke partij te stemmen. Vervolgens bezoeken ze een peprally van de Pancasila Youth, een paramilitaire organisatie die angstvallig veel overeenkomsten vertoont met de Duitse Hitlerjugend en die het volk nog altijd probeert de hersenspoelen met waanbeelden over de dreiging van het communisme. Of het land echt ooit beter zal worden is dus nog maar de vraag. Gelukkig weet Oppenheimer met zijn documentaire de situatie eindelijk aan de kaak te stellen. Hoe hij het vertrouwen van de kampleiders heeft weten te winnen en ze zo openlijk hun verhaal kan laten vertellen is een prestatie van formaat. The Act of Killing geeft een weerzinwekkende inkijk in de psyche van de moordenaars en kan worden gezien als een echte eyeopener.

[bron: filmtotaal]

De film is te zien op uitzending gemist, maar alleen tussen 22-06uur, vanwege leeftijdrestricties; klik HIER

mocht hij daar niet meer te zien zijn, lukt het altijd nog via streamingsites zoals Putlocker: http://putlocker.is/watch-the-act-of-killing-online-free-putlocker.html

Een uitgebreid interview met filmmaker Joshua Oppenheimer:

Wagenstraat, Den Haag

‘Het gebouw in de Wagenstraat was ooit een synagoge en het kloppend hart van de Joodse buurt. Dat hart is in de Tweede Wereldoorlog meedogenloos uit Den Haag gesneden. In de jaren zeventig werd het toen leegstaande pand gekraakt door een paar mannen uit de Turkse gemeenschap. Ik wilde hun verhaal vastleggen maar mijn plan kreeg al snel een andere wending. Op mijn zoektocht naar de bezetters van het eerste uur maakte ik een reis door de tijd en culturen. Maar met de verhalen die iedereen mij vertelde werd het ook een reis door mijn eigen geweten, met het gezicht naar het oosten…’ Zo begint Naeeda Aurangzeb haar voice-over in de NTR-documentaire Met het gezicht naar het oosten.

Aan de hand van onverwachte ontmoetingen en gesprekken met bewoners, middenstanders en mensen uit de Turkse, Joodse en Chinese gemeenschap geeft zij de Wagenstraat in Den Haag een stem en een gezicht. Rode draad is de Al Aksa moskee, gevestigd in het gebouw dat ooit een synagoge was. Gaandeweg haar reis door de tijd en geschiedenis van de straat stelt Naeeda ook zichzelf vragen. De onverschilligheid en het ogenschijnlijk langs elkaar heen leven in de Wagenstraat doen haar pijn. Ook de vergeten Joodse geschiedenis roept bij haar diepe emoties op. In een ontroerende scène bij het Joods Kindermonument op het Rabbijn Maarsenplein komt voor haar, als moslima en geboren Pakistaanse, alles samen. [bron:NTRnieuwspagina]

evoluerende evolutie

Ernst Heinrich Philipp August Haeckel was een Duits zoöloog en filosoof die het werk van Charles Darwin in Duitsland bekend maakte. Hij was oorspronkelijk arts en later professor in de vergelijkende anatomie. Haeckel was ook een begenadigd illustrator, zoals blijkt uit zijn boek Kunstformen der Natur.

In de BBC-documentaire ‘what Darwin didn’t know’ hoorde ik voor het eerst over Haeckel en zag zijn prachtige tekeningen. In de documentaire ging men in op bovenstaande tekening die ik lang geprobeerd heb te vinden, maar dat is me niet gelukt [is er iemand handiger met zoeken? ik wil hem nogsteeds namelijk], vandaar een detail als printscreen. Allereerst dacht ik: ‘alweer een Darwin-documentaire’ maar na de verplichte introductie gaat het al gauw verder naar wetenschappers na Darwin en dan blijkt de BBC toch maar weer eens een goeie film gemaakt te hebben met veel Eric Satie & Philip Glass eronder…